به همین بهانه و به مناسبت روز ملی آمار با دکتر علیرضا زاهدیان، رئیس پژوهشکده آمار و معاون سابق طرح‌های آماری مرکز آمار گفت‌وگو کرده‌ایم.
- با وجود تمام انتقاداتی که نسبت به عدم‌انتشار آمار در کشور وجود دارد شما نظام آماری را در چه وضعیتی می‌بینید؟
نسبت به وضع موجود خوشبین هستم. نگرانی‌ای که در گذشته داشتیم این بود که نقش آمار در برنامه‌ریزی‌ها در حد انتظار نیست ولی آنچه الان با آن مواجهیم تقاضای بسیار خوبی است که برای آمار وجود دارد. موضوعات، شاخص‌ها و توقعات مختلفی که از مرکز آمار وجود دارد نشان از افزایش توجه به نظام آماری داشته و بیانگر ارتقای سطح توقعات از این مرکز است. طبیعی است که مرکز آمار هم باید در این راستا بیشتر تلاش کند.
- اما مرکز آمار نسبت به انتشار آمارهای منفی با احتیاط بیشتری عمل می‌کند و آمارهایی از قبیل نرخ رشد اقتصادی و نرخ تورم به اطلاع عموم مردم نمی‌رسد.
این مرکز یک نهاد مستقل و فارغ از مسائل سیاسی است و در طول 50 سال سابقه فعالیت تمام آمارها را همانگونه که هست محاسبه و اعلام کرده است. همین که سرشماری پنج ساله شده یعنی اینکه توجه خوبی نسبت به آمار وجود دارد و از نتایج حاصل از همین طرح هم آمارهای بسیار زیادی در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت. نباید با آمار سیاسی برخورد کنیم. اینگونه نیست که بگوییم آمار منتشر نمی‌شود. تمام اطلاعات با جزئیات آن روی سایت مرکز آمار موجود است. حتی تقاضا برای آمار بیشتر از گذشته است و بیش از گذشته به محققان اطلاعات ارائه می‌شود. بنابراین مسئله عدم‌انتشار آمار را تأیید نمی‌کنم.
- قرار است سرشماری از فردا آغاز شود. مردم چه اطلاعاتی را باید در اختیار داشته باشند؟
در این روزها باید کارت‌های ملی افراد خانوار آماده باشد و فردی که در حال پاسخگویی به مأمور سرشماری است باید شغل، مدرک تحصیلی و رشته تحصیلی اعضای خانوار را به‌طور دقیق بداند. همچنین اطلاعات کافی در مورد مساحت خانه و سال ساخت واحد مسکونی داشته باشد تا زمانی که مأمور آمارگیری مراجعه کرد با آمادگی قبلی به سؤالات پاسخ دهد.
- آیا برآوردی در مورد میزان موفقیت این طرح سرشماری دارید؟
معمولا در تمام کشورها برای ارزیابی دقت سرشماری‌ها از 2 ابزار علمی استفاده می‌شود؛ یکی تحلیل‌های جمعیت شناسی است. برای مثال افرادی که در سال85، حدوداً 10سال سن داشته‌اند باید با اندکی تغییر به 15 ساله تبدیل شده باشند. ابزار دیگری که در این ارتباط استفاده می‌شود بحث بازشماری است که یک آمارگیر نمونه‌ای به‌صورت تصادفی مجددا با فاصله کوتاهی بعد از سرشماری به خانوارهای نمونه مراجعه و بر این اساس شاخصی برای دقت سرشماری تعیین می‌شود. این امید وجود دارد که طرح سرشماری سال 90 دقت بالاتری نسبت به تمام طرح‌های قبلی داشته باشد.
